Unha illa con historia...

A pesar de ser unha illa que non ocupa moito espazo no mapa da nosa comunidade, Ons foi sempre un lugar con historia. Xa Plinio no século I, na descrición que realiza sobre a Península Ibérica a cita como ínsula Aunios.

Na illa atopáronse ademais ao longo dos anos restos que nos levan a pensar que houbo asentamentos xa dende o paleolítico. Parte deste monumentos arqueolóxicos (petroglifos, Castro de Canexol, Castro da Loba, Cova dos Mouros, Laxe do Crego…) pódense visitar hoxe na illa. 

No ano 899 o rei Afonso III dona a illa ao arcebispo de Santiago de Compostela, que a ten no seu poder ata o século XVI cando pasa a mans da familia Montenegro. Ata a primeira metade do século XX a illa estivo en mans de diferentes casas señoriais. Os veciños estaban obrigados a pagarlles redas polas vivendas e as terras, e incluso a venderlle todo o polbo que pescaban. 

Didio Riobó, un descendente da familia burguesa que adquirirá a illa en 1929, foi o último señor da illa. No comezo da guerra civil foi perseguido polas súas ideas republicanas e denunciado por masón, polo que rematou suicidándose na súa propia casa. 

Durante a guerra civil a situación de fame e miseria acentuouse na illa debido á súa situación xeográfica. Pero aínda así rexistrouse un aumento da poboación, chegando a falar de 530 habitantes no ano 1955.

No ano 1941 o Estado expropia a illa, que vai pasando ao longo dos anos por distintas administracións do mesmo, ata que no ano 1982 é cedida á Xunta de Galicia. 

Hoxe en día a situación non cambiou moito, non teñen que pagar rendas a ningún señor feudal, pero as casas e as terras seguen sen ser da súa propiedade.

Chegamos...

Entre “ondiñas veñen e van” chegamos á fermosa illa de Ons. Un hábitat fora do mundanal barullo, un refuxio lonxe da contaminación da cidade. Cantas veces temos ganas de respirar mar… ese aire, aire fresco, cheo de vida, cheo de sal?

Hoxe imos coñecer un pouco máis este peculiar anaquiño de terra, esquecido no medio do Atlántico, un punto máis na inmensidade do océano. Ímonos achegar para darnos conta de que, ao igual que cada pequeno paraíso neste mundo, as súas riquezas, os seus pequenos recunchos máxicos e os animais que a percorren día a día, acaban facendo da illa de Ons un universo por descubrir.

Ons é unha illa que conta cun territorio aproximado de 414 hectáreas de superficie, e que pertence ao municipio de Bueu. Forma parte do Parque Nacional das Illas Atlánticas de Galicia dende o ano 2002, xunto coas Illas Cíes, o arquipélago de Sálvora e o arquipélago de Cortegada.

Ver mapa más grande

O ecosistema marítimo e terrestre da illa de Ons alberga unha grande colonia de aves mariñas e unha grande diversidade de fondos mariños. As súas augas son ricas en nutrientes e en osíxeno, polo que son moitos os seres vivos que escollen as costas da illa para vivir. Se pomos rumbo cara Ons é moi probable que golfiños, arroaces e cachalotes sexan os nosos compañeiros de traxecto, mentres gaivotas, patiamarelas, cormoráns moñudos, chovas piquivermellas e vencexos reais agardan a nosa chegada sobrevoando expectantes sobre as praias da illa.

Moitos dos camiños e roteiros da illa lévannos a lugares marabillosos onde as vistas son inigualables. Pasando entre matorrais e cerquiños chegamos ao alto de acantilados fortemente golpeados polo mar, onde a retina dos nosos ollos fixará imaxes que nunca máis poderá borrar.

Pero estas imaxes están nas nosas mans. Aínda estamos a tempo de coidar e protexer o noso paraíso, o noso fogar, para que os nosos netos poidan chegar a gozar del.

Rodeados de mar

¿Algunha vez vos preguntastes cómo debe ser vivir nunha illa? Lonxe de todo ruído, de toda  contaminación, acompañado sempre desa tranquilidade que ofrece o mar, da soidade, unha soidade compartida sempre cuns poucos veciños, sempre as mesmas caras, a mesma paisaxe ao mirar cada mañá pola ventá…

Vivir sen poder baixar a mercar unha botella de aceite, sen poder baixar ao cine a ver un filme cando se che antolle, con 7 horas ó día de electricidade, tendo o risco de non poder ser atendido en caso de urxencia…  Na illa de Ons, os seus habitantes están acostumados a este xeito de vida e non a cambiarían por ningunha. Non hai comercios, non hai médico, non hai problemas co tráfico, apenas electricidade... Soamente mar, tranquilidade, pesca, agricultura… unha vida baseada no traballo para abastecerse.

O xeito de vida na illa é similar ao de anos atrás. Moitas das comodidades e tecnoloxías da nova sociedade da información e os niveis de consumismo aos que nós estamos tan acostumados, atópanse na illa coas portas pechadas, perdéndose no fondo do mar que a separa. A illa está practicamente incomunicada.

Iremos comprobando ao longo da nosa andaina neste blog, en qué grao os habitantes de Ons están illados, cómo lles afecta o cambio que sofre a illa en verán, cando chegan mareas cargadas de turistas que non ven a illa como un fogar senón como un destino turístico.

Ademais iremos tratando outros temas de relevante importancia e diversos problemas que acontecen actualmente na illa, como a loita que xorde entre as diferentes formas de ver a illa. Por unha banda están os defensores da conservación do parque natural, que pretenden evitar a explotación turística da illa e limitar a pesca, e por outra banda os pescadores, mariscadores e  empresas de transporte de viaxeiros, que se atopan en descontento pola aparición dun novo plan de uso e xestión do Parque, que entre outras medidas establece límites tanto no número de visitas diarias para o turismo como nas posibilidades de pesca.

Outro tema que abordaremos é a loita que manteñen os habitantes por conseguir facerse coas propiedades das casas nas que viven. Así tamén iremos ofrecendo información sobre a vida na illa, os seus habitantes, as repercusións e as vantaxes do turismo, o propio parque natural e a convivencia dos habitantes cos axentes que se encargan do coidado e vixianza do mesmo.

Na seguinte entrada ofreceremos información da illa e do parque natural para que vaiades coñecendo pouco a pouco esta paraxe natural, unha illa que abraia pola beleza das súas praias pero que namora polos seus pequenos recunchos e as súas xentes. Un fogar co que só uns poucos poden contar, unha pequena pedra preciosa das moitas que conforman a nosa terra.

Un pequeno lugar onde as ondas moven as agullas do tempo.

Benvidos a Ons!

Bos días a todos! Somos un grupo de estudantes de Educación Infantil do Campus de Pontevedra que, por medio deste blog, vai intentar aportar unha visión sobre o día a día nunha illa apenas poboada, onde o desenvolvemento das actividades socioeconómicas tradicionais se ve influenciado pola explotación turística e a conservación da biodiversidade. 

Benvidos á illa de Ons!